Chủ tịch Hồ Chí Minh với cán bộ, nhân viên Trường Nguyễn Ái Quốc năm 1951 tại xã Kim Bình, huyện Chiêm Hóa, tỉnh Tuyên Quang. Ảnh tư liệu.
Thực tế, học tập lý luận chính trị hiện nay vẫn còn tồn tại những hạn chế. Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII chỉ rõ: "Công tác giáo dục chính trị tư tưởng cho cán bộ, đảng viên về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, giảng dạy và học tập nghị quyết của Đảng chưa được coi trọng đúng mức, kém hiệu quả, nội dung và phương pháp giáo dục, truyền đạt chậm đổi mới; chưa tạo được sự thống nhất cao trong nhận thức về tình trạng suy thoái, những biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" và những hậu quả gây ra".
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng từng nhiều lần cảnh báo sự nguy hiểm của hiện tượng “nhạt Đảng, khô Đoàn, xa rời chính trị” trong đội ngũ cán bộ, đảng viên mà lười học nghị quyết của Đảng là một nguyên nhân gây nên hiện tượng trên.
Tình trạng “ngại học, lười học lý luận chính trị” của cán bộ, đảng viên được biểu hiện như sau: Nhiều học viên nhận thức chỉ cần chú ý đến học tập chuyên môn, nghiệp vụ gắn với công việc mình đảm trách, ít quan tâm hoặc không hề quan tâm đến học tập, bồi dưỡng lý luận chính trị; chưa nhận thức đúng tầm quan trọng của việc học tập lý luận chính trị, thậm chí cá biệt có học viên còn cho rằng đó là việc làm “vô ích” gây lãng phí thời gian công việc chuyên môn. Chưa chấp hành tốt kỷ luật, kỷ cương trong nghiên cứu, học tập. Nhiều học viên chưa chuyên tâm học tập, hiện tượng mất tập trung, vừa học vừa điều hành hoặc giải quyết công việc của cơ quan; trong quá trình học tập nhiều học viên còn chưa tích cực tham gia trao đổi, thảo luận… Học không đi đôi với hành; lý luận chưa gắn liền với thực tiễn. Nội dung, tri thức lý luận chính trị chưa được cán bộ, đảng viên vận dụng thiết thực vào thực tiễn công tác với tư cách là “cẩm nang” định hướng giải quyết các vấn đề phát sinh, đòi hỏi của thực tiễn địa phương, đơn vị mình.
Đi tìm câu trả lời, có thể nhận thấy những nguyên nhân chủ quan và nguyên nhân khách quan.
Nguyên nhân chủ quan xuất phát từ chính cán bộ, đảng viên và tổ chức, cơ quan, đơn vị có người tham gia học tập lý luận chính trị: Một số cán bộ, đảng viên do xác định mục tiêu học tập chưa rõ ràng, mơ hồ về học tập lý luận chính trị, bằng lòng với học tập nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, không học tập vì mục tiêu trang bị lý luận khoa học, nâng cao hiểu biết, bổ sung kiến thức, phương pháp luận khoa học để phục vụ cho công việc thực tế của mình mà học để lấy bằng cấp, đáp ứng tiêu chuẩn đề bạt, cất nhắc, thăng tiến theo quy định của tổ chức, cơ quan, đơn vị; động cơ học tập không trong sáng nên quá trình học không tự giác, tìm cách học đối phó để qua. Đối với tổ chức, cơ quan, đơn vị có người tham gia học tập lý luận chính trị: Chỉ quan tâm đến việc học tập chuyên môn, nghiệp vụ, không xây dựng kế hoạch học tập dài hạn và trước mắt cũng như lâu dài và cấp thiết đối với đơn vị, với từng cán bộ, đảng viên. Về học tập nghị quyết Đảng, có tổ chức, đơn vị, cơ quan chậm tiến hành, việc học tập nghị quyết chỉ mang tính hình thức, chiếu lệ, thiếu hiệu quả hoặc chỉ tổ chức học tập, triển khai khi có sự kiểm tra, nhắc nhở của cấp trên.
Nguyên nhân khách quan, trước hết, xuất phát từ tổ chức, cơ quan, đơn vị, đó là việc tổ chức học tập, quán triệt nghị quyết của các cấp còn chậm, muộn, không đúng chương trình, kế hoạch; tài liệu học tập, nghiên cứu và tham khảo còn thiếu; tổ chức chưa nghiêm túc, qua loa, đại khái nên cán bộ, đảng viên không nhận thức được tầm quan trọng của việc tham gia học tập nghị quyết. Ngoài ra, xuất phát từ cơ sở đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị, do phương pháp thông tin, truyền tin và giảng dạy còn chậm đổi mới; chương trình đào tạo, bồi dưỡng còn khá nặng về lý thuyết, chưa kết hợp chặt chẽ giữa lý thuyết và thực tiễn, chưa hướng đến những nội dung đào tạo, bồi dưỡng theo nhu cầu công việc, vị trí đảm nhận của cán bộ, đảng viên; giáo trình dù được đổi mới thường xuyên nhưng vẫn chưa kịp thời cập nhật những kiến thức mới của thực tiễn… nên chưa cuốn hút, hấp dẫn được cán bộ, đảng viên học tập.
Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục lý luận cho cán bộ, đảng viên, để đáp ứng yêu cầu của tình hình mới theo tinh thần của Nghị quyết số 32-NQ/TW ngày 26/5/2014 của Bộ Chính trị và Chỉ thị số 23-CT/TW ngày 09/2/2018 của Ban Bí thư, trong thời gian tới, các cấp ủy, tổ chức đảng cần nhận thức sâu sắc về tầm quan trọng của lý luận và học tập lý luận chính trị, coi đó là yêu cầu bắt buộc, cần thiết đối với mỗi cán bộ, đảng viên.
Hiện nay, vấn đề triển khai Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đã được tiến hành phù hợp với thực tế, khi dịch Covid-19 hoành hành trên thế giới, Việt Nam cần đề cao cảnh giác trong phòng, chống dịch: Lần đầu tiên, gần 1 triệu cán bộ, đảng viên ở cơ sở trong cả nước được học Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng thông qua hình thức trực tuyến tại gần 7.500 điểm cầu trên cả nước. Nhiều nơi đã được tổ chức tới tận cấp xã. Nhưng đó chưa phải là điều đặc biệt duy nhất. Lần đầu tiên, thời gian triển khai nghị quyết của Trung ương đến cơ sở chỉ diễn ra trong 2 ngày. Trước kia, việc này có khi phải mất tới cả năm. Những người quán triệt nghị quyết là các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, những người trực tiếp tham gia xây dựng văn kiện. Các đồng chí báo cáo viên đã tập trung nhấn mạnh vào những điểm mới của Nghị quyết, phổ biến có trọng tâm, trọng điểm. Điều này không chỉ tăng tính thuyết phục, hấp dẫn trong việc học tập, mà còn giúp cho nhận thức về các nội dung được đề cập trong nghị quyết được sâu sắc hơn.
Đối với Tuyên Quang, nhận thức sâu sắc về vị trí, vai trò của công tác học tập lý luận chính trị, đặc biệt là nhằm nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên về công tác lý luận chính trị, thời gian qua, Tỉnh ủy đã quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo các cấp ủy Đảng từ tỉnh đến cơ sở chú trọng đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả học tập, xem đây là nhiệm vụ quan trọng trong công tác xây dựng Đảng. Nhờ vậy, công tác học tập lý luận chính trị trên địa bàn toàn tỉnh đã có nhiều chuyển biến tích cực, đi vào nền nếp, góp phần củng cố, nâng cao trình độ, bản lĩnh chính trị của cán bộ, đảng viên và Nhân dân, tạo sự thống nhất cao trong Đảng, sự đồng thuận trong xã hội. Trong nhiệm kỳ 2015 - 2020, toàn tỉnh đã đào tạo lý luận chính trị cho 7.076 đảng viên (trong đó 489 đảng viên được đào tạo trình độ cao cấp lý luận chính trị, 2.986 đảng viên trung cấp lý luận chính trị). Nhiều lớp bồi dưỡng lý luận, cập nhật kiến thức, tìm hiểu về Đảng…được tổ chức. Nhiều cách làm mới, sáng tạo, mang lại hiệu quả tích cực, tạo sự lan tỏa sâu rộng trong nhân dân trong tuyên truyền học tập nghị quyết, chỉ thị của Đảng. Đặc biệt, việc triển khai học tập theo hình thức trực tuyến đã đến tận cấp xã. (Học tập chuyên đề toàn khóa năm 2021: “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh về ý chí tự lực, tự cường và khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc”, tỉnh có 49 xã, thị trấn thuộc 2 huyện Sơn Dương, Hàm Yên đã kết nối trực tuyến). Trong học tập, quán triệt Nghị quyết XVII Đảng bộ tỉnh, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy có những cách làm mới, như xây dựng phiếu khảo sát để nắm bắt tình hình người học. Từ ngày 23/2 đến ngày 17/3/2021 các Tổ công tác của Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy trực tiếp dự nắm tình hình, theo dõi giám sát và lấy phiếu khảo sát chất lượng học tập Nghị quyết ngẫu nhiên đối với 1.086 đại biểu tại 32 hội nghị học tập, quán triệt, triển khai Nghị quyết Đại hội XVII Đảng bộ tỉnh (06 hội nghị chủ chốt cấp huyện; 26 hội nghị chi, đảng bộ cơ sở. Điều này đã phát huy tính chủ động, tích cực của người học, góp phần khắc phục tình trạng thờ ơ, thụ động trong học tập Nghị quyết. Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Tuyên Quang đã đa dạng hóa các hình thức nghiên cứu, học tập, truyên truyền, phổ biến Nghị quyết như: Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin; biên tập nội dung nghị quyết dưới dạng tờ gấp, hỏi – đáp ngắn gọn; tổ chức các cuộc thi tìm hiểu nội dung nghị quyết trên mạng; trình bày dưới dạng infographic trên Cổng thông tin Đảng bộ tỉnh, fanpage Người Tuyên Quang…
Trong thời gian tới, để góp phần thực hiện tốt hơn nữa công tác giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên theo tư tưởng Hồ Chí Minh đòi hỏi phải có những giải pháp kiên quyết và đồng bộ, cả từ phía người học và từ công tác giáo dục lý luận chính trị. Tập trung vào các nhóm giải pháp sau:
Một là, phải xác định đúng vai trò của công tác giáo dục lý luận chính trị.
Các cơ quan, đơn vị phải coi học tập lý luận chính trị là nhiệm vụ bắt buộc trong việc tu dưỡng, rèn luyện bản thân, phải thực hiện thường xuyên, liên tục, lâu dài. Mỗi cán bộ, đảng viên phải tích cực tham gia học tập lý luận chính trị, bố trí công việc hợp lý để tập trung cho việc học tập; chịu khó nghiên cứu tài liệu, giáo trình và liên hệ với công tác của bản thân.
Hai là, đổi mới nội dung giáo dục lý luận chính trị theo hướng lý luận phải gắn liền với thực tiễn, phục vụ nhu cầu công tác của người học.
Công tác giáo dục lý luận chính trị cần đổi mới về nội dung theo hướng gắn lý luận với thực tiễn, phù hợp với trình độ và nhu cầu của người học. Cụ thể: Xây dựng các chương trình đào tạo, bồi dưỡng về lý luận chính trị cần tăng cường phần nội dung về tình hình, nhiệm vụ cụ thể của ngành, địa phương; tăng phần kiến thức về kỹ năng giải quyết các vấn đề thực tế trong các lĩnh vực công tác. Giảm những nội dung lý luận trừu tượng, trùng lặp trong nhiều chương trình đào tạo.
Ba là, đổi mới phương pháp giáo dục lý luận chính trị theo hướng phát huy tính độc lập, tích cực của người học, "học đi đôi với hành".
Phương pháp này góp phần tạo được sự hứng thú cho người học, hướng dẫn cán bộ cách tổ chức thực hiện trên thực tế.
Bốn là, đa dạng hóa các phương thức giáo dục lý luận chính trị.
Trong bối cảnh đại dịch Covid - 19 hiện nay, các hình thức học trực tuyến là cần thiết. Ngoài ra, việc học lý luận chính trị qua không gian mạng có thể số hóa thư viện tư liệu, sách, những tài liệu phong phú có liên quan mà người học có thể tìm kiếm, sử dụng khi cần. Với việc vận dụng, thực hành, không gian mạng cũng có thể cung cấp những luận cứ (đã được tổng hợp từ thực tiễn) để minh họa và dẫn chứng.
Năm là,coi trọng hơn nữa việc đào tạo, bồi dưỡng, rèn luyện cho đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên các cấp về phẩm chất chính trị và năng lực chuyên môn. Đây là vấn đề quan trọng, góp phần trực tiếp nhất để khắc phục tình trạng ngại học, lười học tập lý luận chính trị trong cán bộ, đảng viên hiện nay. Đội ngũ cán bộ làm công tác này phải là những người có đủ phẩm chất đạo đức và tài năng, mỗi cán bộ, giảng viên phải là tấm gương “tự học và sáng tạo”, dày dạn kinh nghiệm thực tiễn, am tường lý luận sâu sắc, có năng lực sư phạm tốt, phương pháp truyền đạt hấp dẫn để cuốn hút người học, góp phần khắc phục bệnh lười học của cán bộ, đảng viên.
Những chỉ dẫn của Hồ Chí Minh về giáo dục lý luận cho cán bộ, đảng viên đến nay vẫn giữ nguyên giá trị. Trong bối cảnh hiện nay, khi chúng ta đang tiến hành đưa nội dung Nghị quyết đại hội đảng bộ các cấp tiến vào cuộc sống; các thế lực thù địch đang tìm mọi cách phá hoại sự nghiệp cách mạng, tấn công vào nền tảng tư tưởng của Đảng, công tác giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ đảng viên càng trở nên quan trọng và cần thiết.
Theo Nguyễn Thanh Thủy/tuyenquang.dcs.vn